Psycholog, psychoterapeuta, psychiatra - kto? co? jak? gdzie? kiedy?

Post ten jest pierwszym z serii postów przybliżających pracowników sektora zdrowia psychicznego. Pomysł powstał w związku z powszechnym w social mediach trendem - Twórca Wątku w grupie społecznościowej pisze o obniżeniu nastroju, lęku, braku motywacji itp. Zasadnicza większość porad brzmi "idź do jakiegoś psychologa".  W tym cyklu chcę Wam powiedzieć, dlaczego "jakiś psycholog" nie jest nigdy dobrą odpowiedzią na takie sytuacje i potrzeby - "porządny psycholog" w ogóle czasem jest, ale też nie zawsze. Są też inne zawody pomocowe zajmujące się zdrowiem psychicznym poza psychologami, m.in. psychoterapeuci i psychiatrzy. Chcę zatem napisać o zakresach obowiązków i kompetencjach poszczególnych grup. Dzięki temu łatwiej będzie Wam się zorientować, kogo Wam lub Waszym bliskim potrzeba.

.

Osobiście mieszkam, jak nazwa głosi, "na Rubieży", a konkretnie w UK, zatem pisząc o różnicach między zawodami pomocowymi, będę odnosić się do brytyjskiego państwowego systemu opieki zdrowotnej oraz opcji dostępnych prywatnie. Jeśli gdzieś będzie istotna różnica w stosunku do polskich realiów, nadmienię to również. Polaków z innych krajów z góry przepraszam - nie znam Waszych realiów i systemów opieki w Waszych krajach, więc nie chcę udawać znawcy.

.

Na pierwszy rzut zatem kim są psycholog, psychoterapeuta, psychiatra i lekarz rodzinny i jaką rolę pełnią w związku ze zdrowiem psychicznym? Przegląd ogólny w tabelce. Więcej objaśnień poniżej.

.

Podstawowe różnice polegają na tym, że:

- GP stanowi zazwyczaj pierwszą instancję, do której trafia pacjent potrzebujący wsparcia psychicznego, ponieważ skierowanie od niego jest zwykle niezbędne do skorzystania z porady lekarza psychiatry, konsultacji psychologicznej czy rozpoczęcia psychoterapii (poza krótkoterminowymi NHS Talking Therapies, które od zawsze mają opcję self-referral, czyli każdy może zgłosić się tam sam!).

- Leki stosowane w leczeniu chorób i zaburzeń psychicznych przepisać może wyłącznie lekarz (z 4 powyższych zawodów lekarzami są GP oraz psychiatra, a więc tylko oni mają prawo przepisywania leków).

- Diagnostyką chorób i zaburzeń psychicznych zajmuje się psycholog oraz psychiatra. Nie jest to zadanie psychoterapeuty, ani GP (poza stwierdzeniem, że czyimś problemem jest depresja lub zaburzenia lękowe - te są bowiem "obsługiwane" w podstawowej opiece zdrowotnej, jako równie powszechne, jak przeziębienie).

- GP ani psychiatra nie zajmuje się poradnictwem psychologicznym ani psychoterapią. Jest to rola psychologa lub/oraz psychoterapeuty, w zależności od ich kwalifikacji.

- Psychoterapeuta psychoterapeucie nierówny. Kluczem jest *modalność* w jakiej pracuje i w jakiej ma rejestrację zawodową, tzn. jaki rodzaj psychoterapii ma do zaoferowania i jakie szkolenie z tejże ukończył. W ramach NHS najpowszechniejsza modalność to terapia poznawczo-behawioralna (cognitive-behavioural therapy, w skrócie CBT), niemniej zdecydowanie nie jest to jedyna opcja, jaka w ogóle istnieje. W kolejnych postach opowiem więcej o różnych modalnościach psychoterapeutycznych oraz o tym, jak znaleźć i zweryfikować psychoterapeutę.

- Psycholog psychologowi nierówny. Kluczem jest *specjalizacja*, jaką ukończył i w jakiej ma rejestrację zawodową. W sektorze zdrowia psychicznego najczęściej spotykamy psychologów klinicznych (clinical psychologist, z tytułem doktora DClinPsy) lub counselling psychologists (z tytułem doktora DCounPsy). Mogą się również zdarzyć psycholog sądowy (forensic psychologist - głównie w placówkach penitencjarnych lub oddziałach zamkniętych o zaostrzonym nadzorze) lub psycholog zdrowia (health psychologist - głównie na oddziałach somatycznych dla osób z chorobami przewlekłymi, po ciężkich urazach, itp.). Osobną dziedziną - zajmującą się dziećmi w wieku szkolnym w kontekście ich trudności w nauce - jest psychologia edukacyjna, którą parają się psychologowie edukacyjni (educational psychologist, z tytułem doktora EdPsyD). W kolejnych postach opowiem więcej o różnych specjalizacjach w psychologii oraz o tym, jak znaleźć i zweryfikować psychologa.

- Wisienką na torcie jest również fakt, że w UK funkcjonuje kilka innych zawodów okołopsychologicznych, których przedstawiciele odgrywają pewną rolę w opiece nad naszym zdrowiem psychicznym. Opowiem Wam o nich w kolejnych postach.

Mam nadzieję, że dzięki temu podsumowaniu łatwiej jest Wam zrozumieć, kto się czym zajmuje w ochronie zdrowia psychicznego.